Charles Dickens (I)

Recht en Bleak House. Een logisch verband?

London. Michaelmas Term lately over, and the Lord Chancellor sitting in Lincoln’s Inn Hall. Implacable November weather. As much mud in the streets , as if the waters had newly retired from the face of the earth, and it would not be wonderful to meet a Megalosaurus , forty feet long or so, waddling like an elephantine lizard up Holborn Hill.

De klassieke aanhef van de roman “Bleak House”, een vergeten klassieker van de bekende Victoriaanse auteur Charles Dickens (1812-1870). Dit boek gaat over Jarndyce and Jarndyce, een erfeniszaak die al jaren aansleept voor de “Court of Chancery”. Het verhaal is gebaseerd op een beroemde zaak uit 1798.

Dickens kent u misschien van romans als Oliver Twist of David Copperfield, maar Bleak House is zonder enige twijfel zijn beste werk. In dit boek krijgen we heel wat personages te verwerken. Iedereen trekt een verhaal op gang en we weten dat in de laatste hoofdstukken alles netjes op orde komt, al verdwijnen onderweg een reeks bekende gezichten.

De rode draad in Bleak House is dus het recht. Maar er is een probleem: het lijkt alsof Dickens niet houdt van het recht, en nog minder van advocaten. In heel wat van de romans van Dickens krijgen we geen al te fraai beeld van de advocaat. Neem nu de gedachte van de advocaat Vholes, een figuur die namens Dickens lijkt te spreken:

“The one great principle of the English law is, to make business for itself. There is no other principle distinctly, certainly, and consistently maintained through all its narrow turnings. Viewed by this light it becomes a coherent scheme, and not the monstrous maze the laity are apt to think it. Let them but once clearly perceive that its grand principle is to make business for itself at their expense, and surely they will sease to grumble.”

In dit fragment toont Dickens ons waarom zijn boek verplichte lectuur is voor wie zich wil verdiepen in de relatie tussen advocaat en cliënt.  Vholes doet valse beloftes over het verloop van de zaak, drijft ze  nodeloos op de spits en verliest alle professionaliteit door over zaken uit zijn privéleven te vertellen.

Als de cliënt zich vragen stelt over de afloop van de zaak gaat hij opnieuw in de fout. Iedereen zou hem dan doen afzien van verder procederen. Vholes stelt echter : “This desk is your rock”. (Een verwijzing naar Mattheus 7, 24-25). Men is ook een beetje wereldvreemd. Zo is de klerk, Mr. Guppy bij zijn huwelijksaanzoek aan één van de hoofdpersonages, Esther Summerson, zeer onhandig door eerst zijn financiële toestand te omschrijven en vervolgens tot de slotvraag te komen: “Would you be so kind as to allow me (as I may say) to file a declaration – to make an offer.”

Een andere advocaat in deze roman, mr. Tulkinghorn , bezorgt je ook koude rillingen. Zijn opdrachtgever, de steenrijke grootgrondbezitter  Sir Leicester Dedlock, neemt hem zodanig in vertrouwen dat hij amper nog zicht heeft op zijn zaken. “ He is surrounded by a mysterious halo of family confidences; of which he is known to be the silent depository.” Als mensen uit zijn omgeving één of ander te verbergen hebben dan neemt hij beslissingen in het belang van zijn opdrachtgever. Zonder deze te contacteren.

Neen, eens je een rechtzaak aangaat of er in betrokken werd, dan zijn er voor Dickens geen winnaars. Of zoals hij stelt in het eerste hoofdstuk: “Suffer any wrong that can be done you, rather than come here!” Een verwijzing naar Dante (Inferno Canto III): “Laat af van alle hoop, gij die hier binnentreedt.”

Bleak House lezen is alsof je zelf plaatsneemt in een negentiende eeuwse Engelse rechtbank.

Voor een rechtshistoricus is het dikwijls onmogelijk om de atmosfeer weer te geven van een rechtssyteem. Op basis van bronnen kan je een analyse maken, maar hoe het systeem in werkelijkheid functioneerde is moeilijker te achterhalen. Met Dickens keer je terug in de tijd. De beschrijving van het gebeuren in de Court of Chancery is levensecht. Dit doet hij ook in een andere roman: “The Posthumous Papers of the Pickwick Club”. Legendarisch is hier de zaak Bardell versus Pickwick. Samuel Pickwick wordt hier door zijn hospita gedagvaard. Een bepaald voorval wordt verkeerdelijk als een huwelijksaanzoek beschouwd.

Is Dickens dan de grote rechtshistoricus? Een vraag die opgeworpen wordt door de rechtshistoricus William S. Holdsworth in zijn boek: “Charles Dickens as a Legal Historian”. Dickens was in ieder geval een bevoorrecht getuige als voormalig klerk in een advocatenkantoor en later zelf als gerechtelijk verslaggever. Toch maakte de schrijver wel eens fouten. Na de zelfdoding van haar man erft de weduwe Quilp in The Old Curiosity Shop zijn volledig vermogen. Dit is echter niet juist: zelfdoding was toen strafbaar en volgens het  Engels recht kon je niet erven van een crimineel. Waarom deze fouten? De romans van Dickens waren een beetje bandwerk die eerst in afzonderlijke delen werden uitgebracht. Zo ook bij Bleak House. Twintig delen (20)  tussen maart 1852 en september 1853 in het tijdschrift “Household Words”, dat verscheen onder eindredactie van Dickens zelf. Dickens was ondertussen nog actief als journalist voor dit tijdschrift. Je zou voor minder enkele details bewust of onbewust vergeten.

Maar wat dan met die houding tegenover het recht? Moest Dickens niets van het recht weten? Had hij dezelfde visie over het recht als mr. Bumble in de roman Oliver Twist (“the law is a ass”)?  Dit valt misschien toch te nuanceren. Meestal is in de romans van Dickens het hoofdpersonages het slachtoffer van één of andere slechterik. In Bleak House is de slechterik de “Court of Chancery”, maar eigenlijk is het de overheid.  Dickens wou de woordvoerder zijn van de gewone man. Zijn proza was zijn forum. Zelf had hij een poos als twaalfjarige in de fabriek moeten werken toen zijn vader werd opgesloten wegens schulden. Een thema dat regelmatig terugkeert in zijn werk.

Dickens maakt zich zorgen over het vooruitgangsdenken, de dictatuur van de winst eist zijn tol. Het feit dat de mensen vervreemd zijn van het recht is tekenend voor de toestand van het land. Het recht staat symbool voor kerk en overheid. Dickens lijkt de maatschappij een spiegel voor te houden. “…It is a deadened world, and its growth is sometimes unhealthy for want of air.” Het systeem draagt niet bij tot een betere en rechtvaardige wereld. Het sociaal contract is doorbroken. Dickens was een pleitbezorger van de zogenaamde “social gospel”: je verkoopt je boodschap maar als er eerst iets aan de levensomstandigheden van de bevolking wordt gedaan.  

Maar het recht is niet zo slecht. Zo geeft een veroordeelde teruggekeerde dwangarbeider in de roman “Great Expectations” te kennen: “ My Lord, I have received my sentence of Death from the Almighty, but I bow to yours.” Dickens vertrouwde het recht wel degelijk, hij had met succes een zware procedure gevoerd voor de Court of Chancery in een zaak omtrent auteursrechten. Maar als observator had hij uiteraard zijn bedenkingen over het systeem.

Wat is de boodschap van Dickens die we kunnen onthouden? Hij waarschuwt dat men in het rechtsysteem door de ingewikkelde procedures, laksheid van sommige van zijn actoren en valse beloftes van advocaten niet altijd de gehoopte resultaten kan behalen; het moreel kompas slaat op hol. De actoren van het recht hebben een belangrijke rol te vervullen.

Het vertrouwen dat men krijgt mag men niet misbruiken.

(Dit was een verbeterde versie van een tekst die ik had voorbereid voor een panelgesprek “Verzen, vertelsels en verdragen – over recht en literatuur” te Leuven op 28 maart 2018. Organisatie van de Vlaamse Juristenvereniging).

Hieronder volgt een vrije vertaling naar het Engels.

Law and Bleak House. A logical connection.

London. Michaelmas Term lately over, and the Lord Chancellor sitting in Lincoln’s Inn Hall. Implacable November weather. As much mud in the streets , as if the waters had newly retired from the face of the earth, and it would not be wonderful to meet a Megalosaurus , forty feet long or so, waddling like an elephantine lizard up Holborn Hill.

The famous first sentences from the great novel Bleak House, a classic by Charles Dickens (1812-1870). The story is about Jarndyce and Jarndyce, a fictional lawsuit before the Court of Chancery.

No doubt, you all know Dickens…..Oliver Twist, David Copperfield…but Bleak House is definitively his best work. Many characters, like always in a Dickens novel, are introduced. Each starts his own story. Like always ‘order’ is on his way in the last chapters.

The leading thread in Bleak House is the law. But there seems to be a problem. It looks like Dickens does not like the law, and the same feeling goes to lawyers. In many novels by Dickens we often get an unflattering picture of lawyers. For instance, the character Vholes, which seems tot speak for the author:    

 

“The one great principle of the English law is, to make business for itself. There is no other principle distinctly, certainly, and consistently maintained through all its narrow turnings. Viewed by this light it becomes a coherent scheme, and not the monstrous maze the laity are apt to think it. Let them but once clearly perceive that its grand principle is to make business for itself at their expense, and surely they will sease to grumble.”

This part shows why ‘Bleak House’is recommended for those who want to look closer into the client-lawyer relationship. Vholes is making false promises about the future progress of the case, creating an unnecessary quarrel and behaves unprofessional by mentioning aspects of his private life.

When the client asks about the possible progress/ending of the case he is again very wrong. When looking at Jarndyce, any reader can come to the conclusion that there is no need for further proceedings. Vholes has another view. “This desk is your rock”.  (Matthew, 7, 24-25). He thinks he is God!

Some are also unworldly. For instance Mister Guppy when proposing to one of the main characters : Eshter Summerson. His approach is very clumsy opening with a report of his financial status and ending  “Would you be so kind as to allow me (as I may say) to file a declaration – to make an offer.”

Another lawyer in this novel, mister Tulkinghorn, is giving you also the shakes. His very rich client, Sir Leicester Dedlock is trusting him that much leaving him no view on certain affairs.

“ He is surrounded by a mysterious halo of family confidences; of which he is known to be the silent depository.” When friends or relatives have some secrets he is making the decisions, himself, for the client. Whithout even consulting his client.

Starting or getting involved in a court case, is a nasty business seems to be the message. Or like is said in the first chapter: “Suffer any wrong that can be done you, rather than come here!”. It is of course Dante (Inferno – Canto III).

Reading Bleak House is like witnessing a 19th century English law court. For a legal historian it is often impossible to recreate the setting of a legal system. By consulting sources, you can analyse but how it all worked out is difficult to track down. Dickens is "beaming" you back in time.

The discription of the Court of Chancery, certainly in the first chapter, looks authentic. He manages to do this also in other novels like “The Posthumous Papers of the Pickwick Club”. Here you have the legendary case of Bardell versus Pickwick. Samuel Pickwick is getting summoned by his landlady. A certain incident was wrongly considered as a proposal by Samuel Pickwick.

Is Dickens a great legal historian? William S. Holdsworth has studied this question in his book  “Charles Dickens as a legal Historian”. Dickens was an unavoidable priviliged witness. He worked for some time as a law clerk. But sometimes he made some mistakes. For instance in “The Old Curiosity shop” after the suicide of her husband, the widow mrs. Quilp, inherits the whole property. Suicide, by English law was at that time a criminal offence. It would be impossible to inherit from a criminal. Why these mistakes? The novels by Dickens, in some way, were also a bit of bandwork. Most of them published serialized. This was also the case with Bleak House. Twenty parts between marrch 1852 and september 1853 in “Household Words”, a magazine edited by Dickens himself. Dickens was also often active as a journalist and so on…Like this some details could be overlooked? Or was Dickens just bold by creating a story, because this was wat he did : telling stories.

But what about this attitude regarding law? Did Dickens distrust law? Did he share the view of mr. Bumble in Oliver Twist “..the law is a ass..”. I doubt it. Many novels by Dickens give us in one way or another some bad guy…..in Bleak House it seems that the bad guy is the Court of Chancery, or the Government. Dickens was profiling as the spokesman of the common people. His prose was his tool. After all as a youth he had also had his share of misery working in a Blacking factory when his fathers’ debts got out of hand. These far from idyllic days had an important impact on the writer.

Perhaps Dickens was concerned about the philoshy of progress, dictatorship of profit.

The fact is that people were, and mayby still are, astranged from the law. Dickens is holding a mirror.

. “…It is a deadened world, and its growth is sometimes unhealthy for want of air.”

The system is not creating a better and righteous world. Was he a spokesman of the social gospel? It is impossible to sell a message when you do nothing about the living conditions of the people.

Is law that bad? For example, mr. Magwitch, in Great Expectations says after his final conviction: “ My Lord, I have received my sentence of Death from the Almighty, but I bow to yours.”

Dickens trusted the law after all. He succesfully proceeded before the Court of Chancery in a copyright case, but after bankruptcy of the other party the costs swollowed nearly all the profits. So mayby Dickens had some mixed feelings about the experience. He had his opinion. And his prose could have been a sollution for his annoyance.

What is the message to remember? A warning for the fact that a legal system with his difficult proceedings, the behaviour of certain actors, false promises has his ups and downs. Sometimes the moral compass is on the loose. Legal actors have an important task. Given trust can not misused The main word is empathy. Dickens never forgot this.

(This is a translation from Dutch of a speech I prepared for a meeting of the “Vlaamse juristenvereniging” (Flemish legal council) March 28 th 2018. Subject was law and literature. I hope to write more about Dickens.))

Used literature

Dennis Walder, “Dickens and religion”, London, George Allen & Unwin, 1981, 140-169.

William S. Holdsworth, “Charles Dickens as a Legal Historian”, reprint from The Lawbook Exchange, New Jersey (original published  1928).